Startpagina

Existentiële thema's, trage vragen, zijn niet gemakkelijk. Levens- en doodsangst kunnen niet worden 'behandeld'. Sterven, ernstig ziek zijn is moeilijk, vaak droevig en angstig, maar behoort niet in de eerste plaats tot het domein van de pathologie, van de hulpverlener. De zachte machine mens heeft nog iets meer nodig dan een coping strategy waarbij een hulpverlener hem helpen kan.
Onze reflex of strategie is afschermen zoalng dat lukt, of ons vastklampen aan de dure strohalm van doorbehandelen.

Wie spreekt er over echte vragen:
Waarom leef ik eigenlijk?
Waarom gebeuren deze dingen?
Is er zin en samenhang in dit leven en is er een daarna?

Godsdienst heeft geen handboek, maar wel verhalen van hoop, die zeer oude papieren hebben. Godsdienst doet iets anders dan behandelen: ze nodigt uit om vragen onder ogen te zien en uit te houden, lang en aandachtig te luisteren naar wat anderen nu en langer geleden op dezelfde vragen vonden. Godsdienst stelt vragen aan ons.

Het gesprek over de dood.
De dood aankijken, zijn we er aan toe?
Jodendom, Christendom en Islam hebben een verwachting van trouw van God voorbij aan dit leven. Het Humanisme doet het op een andere manier.
Kwetsbaarheid en sterfelijkheid, preciezer: de ervaringen van levensangst en doodsangst komen voort uit het besef dat we leven op de rand van zijn en niet-zijn, een besef dat in beginsel niet pathologisch, maar existentieel van aard is, en dus niet zozeer behandeld moet worden, maar allereerst erkend, verkend en verwerkt;

Mensen zijn erop aangelegd om met anderen en zichzelf in gesprek te zijn over grote levens vragen: wie ben ik, waar kom ik vandaan, waar ga ik naartoe en waarom ben ik hier?

Als alles van het hier en nu afhangt, staan we bij de grote levensvragen sprakeloos.

review van een artikel in 'Trouw'.

Iedereen heeft het recht zich uniek te voelen, maar de input voor het bouwen van je zelf bestaat uit de positieve en negatieve boodschappen die  in je bewustzijn als zodanig worden geregistreerd, te beginnen bij dingen die pijnlijk zijn en dingen die aangenaam zijn. de bouwstenen van het zelf bestaan uit 'geestelijk materiaal'; het is dus niet juist om te zeggen dat je bewustzijn hebt zoals je nieren en een opperhuid hebt.

Je bent bewustzijn. Een volwassene is een wandelend universum van gedachten, verlangens, driften, angsten en voorkeuren die in de loop van vele jaren zijn opgebouwd.
Het goede nieuws is dat het brein, dat al je ervaringen registreert en opslaat, duidelijk laat weten wat er moet veranderen om een onbalans, ongemak en een verstoring in de relatie tussen lichaam en geest op te lossen. We kunnen deze signalen onderverdelen in een positieve en een negatieve categorie.

Herken jezelf in onderstaande signalen:
positieve signalen: gevoel van veiligheid, doelbewustheid, toewijding, geaccepteerd voelen, frisheid in mentale zin, zelfvertrouwen, gevoel van waardigheid, afwezigheid van stress, betrokkenheid, verbondenheid,nieuwsgierigheid.

Negatieve signalen: innerlijke strijd, vermoeidheid, fysiek of mentaal, depressie of angst, boosheid, zelfkritiek, kritisch naar anderen, verwarring over je doel, onzekerheid, overdreven waakzaam, stress, laag gevoel van eigenwaarde, apathie, verwarring, twijfel, verveling.

In welke fase van je leven je ook bevindt, vanaf je eerste kinderjaren verstuurt je brein deze signalen. Het vergelijkt ze onophoudelijk met elkaar en draagt zo bij aan de ontwikkeling van je zelf. De samenleving geeft leiding aan het bouwen van een zelf, maar binnen dat raamwerk schept iedereen een afwonderlijk Ik.  Dat proces is heel complex, we weten niet precies hoe het verloopt. Het vermoeden is dat we onszelf instinctief creëren. We voelen ons een weg door allerlei situaties en het resultaat is een provisorische constructie. Het heeft ons twee tot drie decennia gekost om het op te bouwen en toch weet niemand hoe we zijn uitgekomen bij het zelf waar we nu in vertoeven. Het proces moet in zijn geheel worden verbeterd. Alles dat bijdraagt aan het creëren van een zelf gebeurt in bewustzijn, je hebt er dus persoonlijk belang bij om dit probleem der problemen op te lossen. Er liggen nog enkele netilige kwesties in het verschiet, maar uiteindelijk zal je welzijn er met sprongen op vooruit gaan.

Soms zijn we mindful en soms niet. Onze geest was even op vakantie of we leven op de automatische piloot. Is dat dan zo slech?
Niet in de zin dat je je moet schamen of je er schuldig over hoeft te voelen. Maar toch is het ergen wel jammer, want terwijl ons lichaam op de automatische piloot werkt, is onze geest ergens anders, wat betekent dat we voor een groot gedeelte van ons leven niet echt aanwezig zijn.
Wanneer we niet aanwezig zijn, blijft er een vaag gevoel van ontevredenheid in ons woelen. Deze ontevredenheid, de kloof tussen ons en alles en iedereen om ons heen, is het essentiële probleem van het menselijk leven. Tijdens dit soort momenten voelen we een diepe twijfel en eenzaamheid aan ons knagen.

Het is een feit dat iedereen op een zeker moment dit soort lijden zal ervaren. We ervaren genoeg gelukkige momenten in ons leven, maar wanneer we moe of eenzaam zijn, wanneer we ons teleurgesteld, verdrietig of verraden voelen, dan steekt de ontevredenheid weer de kop op. We proberen allerlei middeltjes om de pijn van het dagelijkse menselijke bestaan te verlichten. Al die middeltjes helpen wel even, maar zoals gewoonlijk hebben ze bijwerkingen: schulden, burnouts of het verlies van een geliefde. Vervolgens neemt ons leed uiteindelijk alleen maar toe. Er bestaat één echt betrouwbaar middel om ongemak en leed te verlichten. Met uitstekende resultaten: regelmatig mindfulness beoefenen.

Een groot deel van onze ontevredenheid over het leven zal verdwijnen en simpele vreugdes zullen juist verschijnen wanneer we leren om gewoon aanwezig te zijn met de dingen zoals ze zijn.

Je hebt vast al eens momenten van mindful bewustzijn ervaren. Je kunt je waarschijnlijk wel een moment herinneren waarin je volledig wakker was, waarin alles duidelijk en helder was. We noemen dit piekmomenten. Ze kunnen plaatsvinden wanneer we iets buitengewoon moois of aangrijpends ervaren, zoals de geboorte van een kind of het overlijden van een geliefde. Het kan ook gebeuren tijdens een bijna-ongeluk. De tijd lijkt bijna stil te staan en we kijken als een buitenstaander toe hoe deze ervaring zich ontvouwt. Het kan ook tijdens een doodnormale wandeling gebeueren, wanneer we een hoek om gaan en alles, al is het maar een ogenblik, helder is.

Wat we hier piekmomenten noemen, zijn momenten waarin we ons volledig bewust zijn. Ons leven en ons bewustzijn zijn onverdeeld- één. Tijdens deze momenten is de kloof tussen ons en alles om ons heen dicht en verdwijnt het lijden. We voelen ons tevreden. Eigenlijk zijn we voorbij tevredenheid en ontevredenheid. We zijn aanwezig. We zijn Aanwezigheid. We proeven even van ' het verlichte leven'.

Zulke momenten zwakken uiteindelijk af, waardoor we ons weer afgescheiden en chagrijnig voelen. We kunnen piekmomenten of verlichting niet afdwingen. Maar de oefeningen van mindfulness kunnen ons wel helpen om de kloof die onze narigheid veroorzaakt te dichten.
Mindfulness verenigt lichaam, hart en geest en brengt ze samen in gefocuste aandacht.

Wanneer we zo verenigd zijn, wordt de barrière tussen 'mij' en 'al het andere' steeds dunner tot die op een gegeven moment helemaal verdwijnt! Eventjes, meestal voor een kort moment maar soms zelfs een heel leven lang, is alles compleet.

Er is een verschil tussen pijn en lijden. Pijn is het onaangename fysieke gevoel dat alle menselijke lichamen ervaren, of zelfs alle bewuste wezens. Lijden is het mentale en emotionele verdriet dat aan deze fysieke gewaarwordingen wordt toegevoegd.  Fysieke pijn is onvermijdelijk, het  lijden dat  later door de geest wordt toegevoegd is onze eigen keuze. Althans, het is pas echt een keuze wanneer je de juiste hulpmiddelen hebt om met de geest(kracht) te werken en deze trouw toepast.

Lijden is overal. We zien het op de gezichten van anderen, horen het in hun stemmen, zien het op het nieuws. Als we het lijden bestuderen, kunnen we het in onze eigen gedachten horen, in ons lichaam voelen, het in het gezicht in de spiegel zien. Vaak leven we in de veronderstelling dat lijden alleen voorkomt in extremere vormen, bijvoorbeeld kinderen die slachtoffers zijn van een oorlog. Naarmate we ons meer bewust zijn , ontdekken we dat er een heel spectrum van lijden is, van milde irritatie en ongeduld tot woede of overweldigend verdriet.

We worden niet alleen blootgesteld aan het lijden van mensen, maar ook aan dat van dieren. We zien ook lijden bij de mensen van wie we houden en ook het lijden van vreemden op straat. Lijden dringt ons hart en onze geest binnen via de radio, tv en het internet.

Lijden.
Lijden heeft ook ekele voordelen. Als we nooit zouden lijden, zouden we nooit de motivatie hebben om het anders te doen in het leven. Helaas zijn we vaak pas gemotiveerd om te veranderen wanneer we heel ongelukkig zijn!

Als we de geest ervan kunnen weerhouden om ruzie te maken, te speculeren en te doemdenken, iemand anders de schuld te geven voor ons leed, dan kunnen we gewoon de fysieke aspecten ervaren van wat we 'pijn' noemen. Als we het gewoon ervaren, daadwerkelijk bestuderen en alle kwaliteiten ervan waarnemen, dan is het niet langer 'ondraaglijk', maar misschien wel heel interessant.

Focus.
Hoe groot is de focus van de pijn?
Wat is de aard- scherp, dof, prikkelend of soepel?
Is het constant of met tussenpozen?

We komen vaak tot interessante ontdekkingen wanneer ze zich niet langer tegen pijn verzetten en het bestuderen. Verzet sluit pijn in. Wanneer we geen mentale en emotionele stress aan een vaag ongemak toevoegen, heeft de pijn de vrijheid om te transformeren en zelfs op te lossen. Yoga is een perfect hulpmiddel. 

Lijden opent ons hart ook voor mededogen. Wanneer we pijn of leed voelen, is het een perfect moment om de focus van ons bewustzijn te veranderen van binnen naar buiten, en om vriendelijkheid te zijn voor alle mensen die op dezelfde manier lijden zoals wij dat nu doen. Net zoals ziekte ons kan helpen om gezondheid te waarderen, zo kunnen we ons ook,  wanneer we ons bewust worden van de verschillende soorten leed, meer bewust worden van het tegenovergestelde daarvan.

We kunnen de realiteit niet direct waarnemen. Verandering kunnen we waarnemen via onze zintuigen. Verandering in wat we zien (beweging), verandering in wat we voelen(warmte of kou), of verandering in wat we horen (geluiden) of wat we ruiken (zweet of parfum).
We weten dat iets bestaat, via de zenuwimpulsen die via onze huid, trommelvliezen, netvlies en neus reizen.
Ons bewustzijn van deze zaken wordt veroorzaakt door elektrische impulsen in ons zenuwstelsel. Wanneer onze geest in diepe rust is, kan alles een ontwaken veroorzaken. Zelfs de wind. Op een dag besef je met heel je wezen dat er een onmetelijke energie bestaat die jou en alle andere levende wezens van energie voorziet. Deze energie is in alle hoeken en tijden van het universum. Toch manifesteert hij zich in elke ademhaling, elk geluid, elk vallend blad.

Je ontwaakt uit je gewoontes, het gewoon vinden van je ademhaling bijvoorbeeld. Je krijgt oog voor de subtiele veranderingen waaruit het leven bestaat.

Afkeer komt vaker voor in onze mentale en emotionele belevingswereld dan we beseffen. het begint misschien al zodra de wekker afgaat en je uit bed stapt met ergens een pijnplek, het kan veroorzaakt worden door het nieuws op tv, een rij voor de kassa of de pomp, of door een gesprek met een klant of collega. Het kan soms schokkend zijn om te ontdekken hoe vaak afkeer voorkomt op een dag, zelfs als we gelukkig zijn.

Het is heel belangrijk dat we ons ervan bewust worden dat afkerige gevoelens deel uit maken van ons leven. Afkeer of wegduwen is een kwellende geestestoestand. Kwellend omdat ze ons kwellen zoals een virus dat doet: ze veroorzaken niet alleen pijn en leed bij onszelf, maar ook bij degenen om ons heen.

Afkeer is de verborgen bron van woede en agressie. Het ontstaat vanuit de opvatting dat als we iets of iemand uit ons leven konden werken, we pas gelukkig zouden zijn. Wat wij weg willen werken om gelukkig te zijn, verschilt van iets heel kleins tot iets heel groots.

Eigenlijk is het een absurd idee: als ik zo met de dingen- en mensen- om mij heen kon doen, precies zoals ik het wil, dan pas zou ik gelukkig zijn. Dit is absurd om twee redenen: Ten eerste; zelfs als we de wereld om ons heen perfect voor ons konden maken, dan zou die perfectie  alsnog maar een seconde duren omdat alle mensen hun eigen opvattingen hebben over hoe zij alles willen hebben en zelf ook hun best doen om hun zin door te zetten. Ons 'perfect' is niet perfect voor een ander. Ten tweede: perfectie afdwingen is gedoemd te mislukken vanwege de waarheid van tijdelijkheid- niets blijft eeuwig duren.

Afkeer ontstaat wanneer we onvolmaaktheden zien. Wanneer dit noodzakelijke waarnemingsvermogen je geest verzuurt, moet je weer even omschakelen om 'dingen' te waarderen zoals ze zijn.

Ongeduld is een mildere vorm van afkeer. Wanneer onze geest zijn ongeduld kenbaar maakt of ons lichaam hem verraadt doordat we niet lekker in ons vel zitten, dan kan het helpen om onze geest te bevragen: waarom heb ik zo'n haast om dit af te maken? Zodat ik wat kan gaan doen?
Meestal is het antwoord: om het volgende te kunnen doen, enzovoort.
Je zult zien dat de geest haast heeft om aan het einde van alles te komen, van dit uur, van deze dag, en uiteindelijk van deze week of dit jaar. En zelfs het einde van ons leven.

We hebben ook haast om dingen die we saai of vervelend vinden af te krijgen, zodat we iets kunnen doen wat we interressant of ontspannend vinden. We hebben de keuze om aandacht voor alle momenten en in alle aspecten van ons leven te brengen, dan worden zelfs de activiteiten die we gehaast deden ineens ook interessant.

Ongeduld is een vorm van woede, en de onderliggense emotie van woede en afkeer is altijd angst. Als je die angst kunt benoemen, kun je beginnen aan je woede te werken. Wat is de onderliggende emotie angst van ongeduld? Het is de angst dat je niet genoeg tijd hebt. Dit is zowel een realistische als onrealistische angst- realistisch omdat we nooit weten wanneer ons leven zal eindigen, maar ook onrealistisch, omdat tijd een bedenksel van onze eigen geest is.

Er zijn talloze dingen die we willen doen en ervaren voor we sterven. Tijd verdwijnt als we onze geest tot rust laten komen, bewust zijn ervaren en ons overgeven aan alles zoals het komt. Als ongeduld ontstaat, verplaats dan je bewustzijn naar het huidige moment, naar ademhalen, luisteren en voelen.

Een primaire functie van een politiek bestel is de ontwikkeling van beleid dat conflicten voorkomt. Conflicten horen bij het menselijk leven en de sociale interactie. Ze moeten niet worden verward met geweld, de meest disfunctionele manier voor het oplossen van problemen. Conflicten ontstaan uit twee of meer onverzoenlijke meningen, principes of belangen. Aangezien het bij vrijwel elk conflict draait om tegengestelde oogmerken, kan er pas een oplossing worden gevonden wanneer er iets grondig verandert, zoals de oogmerken zelf, of de verwachtingen die eraan ten grondslag liggen.

Doorbraken  in conflicten komen pas tot stand als de standpunten ontrafeld en getransformeerd zijn tot uitingen van legitieme belangen. Als de ruziënde partijen eenmaal hun belangen helder hebben geformuleerd, kunnen ze het conflict herwaarderen als een gemeenschappelijk probleem. Dan kunnen ze elkaar zien als collega's die samen aan de oplossing van het probleem werken.

Dit proces kan alleen ontstaan en continu succesvol zijn als alle participanten aandachtig en respectvol luisteren. Als een deelnemer aan de discussie een emotionele opmerking maakt of een bezwaar laat horen, is dat de gelegenheid om te vragen; 'Wat is het precies waarover je je zorgen maakt?. Het antwoord kan rationeel of irrationeel zijn, maar in beide gevallen moet het gehoord worden enerkend als een inzicht dat tot een belangrijke doorbraak kan leiden.

Het resultaat van dit proces, of het nu om een conflictoplossing gaat of om het ontwikkelen van beleid dat conflicten voorkomt, is vaak een doorbraak die niemand bij het begin van het proces had kunnen voorspellen. Als er een oplossing wordt gezocht op een hoger bewustzijnsniveau dan het niveau waarop het probleem is ontstaan, vergemakkelijkt dat de toegang tot hogere wijsheid.

Op het gebied van conflictoplossing is het mogelijk om  de vijfde oplossing te vinden. Er zijn voor elk  conflict vijf potentiële oplossingen;

1. Ik win. Jij verliest.
2. Jij wint. Ik verlies.
3. Negatieve overstijging, waarbij het probleem wordt opgelost door het volledig te vermijden.
4. Een compromis sluiten, waarbij alle partijen winnen door vrijwillig enig verlies te nemen.
5. Transcendentie, die tot een oplosssing leidt die het probleem overstijgt.

De transcendente vijfde oplossing wekt een positief gevoel bij alle partijen. De eerste stap is dat de intenties van de opponenten elkaar niet halverwege ontmoeten, maar dat ze hun krachten bundelen om samen te vorderen naar een optimale oplossing.

'Wie te veel deelt, houdt geen intimiteit meer over'.

Joana Bonet
Door veel te 'delen', toon je bereid te zijn tot samenwerken, en dat is noodzakelijk als je netwerken om je heen wilt hebben. Toch voel je je er ook  ongemakkelijk bij bij deze trend om van alles te delen met wie maar wil. De gretigheid waarmee mensen dingen, maar ook belevenissen met elkaar delen, komt vaak geforceerd over. Soms moet je iets juist 'niet' delen, als je de intimiteit wil behouden.

De conditie van de mens is gevormd via cultuur, religie, traditie, omgeving en het gevolg van ons verlangen naar zekerheid, onze angsten, ons eeuwige streven naar geluk en ons eindeloze verdriet. Deze menselijke conditie is geschapen door onze gedachten en de oorzaak van veel conflicten en isolatie. Je vraagt je af of er een eind kan komen aan conflicten want de maatschappij waarin we leven is door mensen gemaakt. Het is noodzakelijk om op zoek te gaan naar de oorzaak van die conflicten.

Er zijn allerlei oorzaken, maar eigenlijk is er maar één werkelijke oorzaak. Mensen willen niet alleen fysieke, maar ook geestelijke macht. Allemaal willen we verlichting en geluk vinden; we zijn allemaal egocentrisch. In naam van God, goede werken, of het verbeteren van de samenleving doen we vrijwilligerswerk, worden we lid van de regering enzovoort, terwijl we streven naar geld en macht.

We kunnen de menselijke conditie veranderen. Om deze conditionering te begrijpen moeten we de barrières opheffen die we zelf aangebracht hebben. We moeten orde scheppen in de hele inhoud van ons bewustzijn. Onze gedachten en overtuigingen, onze ambities, angst en jaloezieën, ons plezier, ons vertrouwen en ons verdriet. Deze inhoud van ons wezen; vormt de aard van onze conditionering.

Er zijn filosofen die beweren dat de menselijke conditie nooit kan worden veranderd, alleen afgezwakt. Ze zeggen dat we in die gevangenis moeten leven en dat die gevangenis alleen een beetje aangenamer kan worden gemaakt. Anderen beweren dat de menselijke conditie wel degelijk radicaal vernanderd kan worden: als we maar willen, als we heel goed en zonder enig vooroordeel, doel of motief kijken naar wat we zijn.

We zijn wat we de afgelopen tijd als mens zijn geweest. Dat is onze conditie. Daarom proberen we de schuld te geven aan de omgeving, het onderwijs, de overheid enzovoort, maar we hebben allemaal deze omgeving gemaakt. We zijn er dus verantwoordelijk voor. Daarom moeten we onze conditionering begrijpen. Onze conditionering betekent dat we Nederlands moeten zijn, Fransman, een hindoe. Zo zijn we geconditioneerd. 

We proberen een manier van dagelijks leven te vinden waarin geen conflict heerst. En we kunnen die manier van leven pas begrijpen als we een eind maken aan conflict, eerst in onszelf, dan in de maatschappij, enzovoort.

Iets uitstellen is een vorm van zelfbedrog. kennelijk kunnen we onszelf met 'later- ga ik het doen- gedachten in slaap sussen. Heel vaak doen we niet wat ons te doen staat. Gedrag waardoor we uiteindelijk beter af zijn, gedrag dat goed voor ons is en waar we onszelf een groot plezier mee doen. Er zijn allerlei oorzaken voor. We hebben een klein kind in ons dat alleen aan de korte termijn denkt en onprettige dingen wil vermijden. En dat is simpel: we willen positieve ervaringen op zoeken en negatieve ervaringen vermijden.

Maar als volwassenen kunnen we ons niet meer als een verwend kind gedragen met al die smoezen en uitvluchten. Dit vormt een mega-obstakel op onze weg naar een betere visie van onszelf.

Onze gevoelens en impulsen zijn sterk verbonden met onze instincten, en die zijn gericht op de korte termijn, instinctief vermijden we pijn en ongemak, zelfs als we daarmee op korte termijn onszelf benadelen. We kennen alle uitsteltrucs van onszelf om dingen uit te stellen of te vermijden. zo ook over tijd en angst;
Tijd, later heb ik meer tijd, tijd is iets waar we altijd het gevoel hebben dat er later meer van zal zijn. en dat is niet zo.
Angst; angst om te falen, om niet goed genoeg te zijn, afgewezen te worden, vermijden waar je bang voor bent enzovoort
Met dit gedrag kun je jezelf benadelen door onder je niveau te blijven werken, omdat je dan in ieder geval niet kunt falen of onredelijk hoge eisen aan je zelf stellen, uit angst dat het niet goed genoeg is (perfectionisme). Eén ding is zeker: het zal nooit perfect zijn wat je doet, je bent maar een mens, net als iedereen, met gebreken. Maar doe  iets, je leert aldoende . 'Waar je niet dood van gaat, daar word je sterker van'.

Openheid impliceert dat we ontvankelijk zijn voor alles waarvan we ons bewust worden, in plaats van vast te houden aan voorgekookte ideëen over hoe dingen 'zouden moeten zijn'. We laten verwachtingen varen en nemen de dingen zoals ze zijn, in plaats van te proberen om ze zo te maken als wij willen dat ze zijn. Door openheid kunnen we de dingen helder ervaren. Het geeft ons het vermogen om beperkende oordelen te herkennen en onze geest daarvan te bevrijden.

Observatie is het vermogen om het ik waar te nemen, zelfs tijdens het ervaren van een gebeurtenis. Het plaatst ons in een ruimer referentiekader en verbreedt onze kijk op het moment zelf. Anders gezegd door zelfobservatie kunnen we de grotere context zien warin we leven. Observatie biedt een krachtige manier om los te komen van automatisch gedrag en gebruikelijke reacties; we zien onze rol in deze patronen en gaan manieren ontdekken om ze te wijzigen.

Objectiviteit laat ons een gedachte of gevoel hebben zonder dat we erdoor worden meegesleept. Het schakelt het vermogen van de geest in om er zich van bewust te worden dat de huidige activiteiten van de geest- onze gedachten, gevoelens, herinneringen, overtuigingen en bedoelingen- tijdelijk zijn en niet de totaliteit uitmaken van wie we zijn. Ze zijn niet onze identiteit.
Door objectiviteit kunnen we een bepaald inzicht verwerven dat ons in staat stelt om te zien dat een gedachte of een gevoel een mentale activiteit is en geen absolute realiteit.